ژنتیک یکی از زیرمجموعه های علم زیست شناسی، به مطالعه اصول توارث و تنوع صفات در موجودات زنده میپردازد. از زمان ماقبل تاریخ،
به ارث رسیدن صفات از والدین مورد توجه بوده و انسان در انتخاب جهتدار برای ایجاد بهترین دام یا محصول کشاورزی تلاش میکرده است. در هرحال، ژنتیک به معنای مدرن آن از قرن نوزدهم و با آزمایشات مِندل، کشیش اتریشی، آغاز شد. دانشمندان متعدد دیگری هم پس از او در این زمینه تلاش کردند تا درنهایت واحدهای انتقالدهنده صفات به نام ژن، در قالب توالی نوکلئوتیدی DNA معرفی شدند. همچنین، نحوه انتقال اطلاعات از مولکول DNA به پروتئین با واسطه مولکولهای حدواسط RNA و چگونگی بروز صفات مختلف تعریف شد. بخش اول، که به قوانین انتقال صفات از نسلی به نسل دیگر میپردازد، به ژنتیک کلاسیک معروف شد و بخش دوم،
که به ساختار مولکولی واحدهای انتقالدهنده صفات میپردازد، ژنتیک مولکولی نام گرفت. در بخش دوم، کل محتوای ژنتیکی یک موجود زنده به نام ژنوم از دیدگاه دقیق و مولکولی مورد مطالعه قرار میگیرد. از مهمترین بخشهای ژنتیک مولکولی، تنظیم بیان ژنهاست؛ چرا که بدون تنظیم دقیق میزان بیان ژنها، علاوه بر هدررفت انرژی سلول و موجود زنده، خطر وجود انواع اختلالات و بیماریها از جمله سرطان وجود دارد. عامل اصلی عدم تنظیم و بروز اختلالات، عاملی به نام جهش است که با ایجاد تغییرات مختلف،
با اندازههای متفاوت، باعث بروز مشکلات و بیماریها میشود. البته جهش رویدادی است که بهطور طبیعی در همه سلولها و به دفعات رخ میدهد؛ اما سیستمهای ترمیمکننده مختلفی برای بازگرداندن آنها به حالت طبیعی وجود دارد.
در بخش دیگری از علم ژنتیک به نام ژنتیک نوین، که نسبت به دو بخش قبلی جدیدتر است، دانشمندان با دستکاری ژنوم، سعی در ایجاد تغییراتی هدفمند دارند؛ فرآیندهای حذف و اضافه کردن یا تغییر در توالی DNA که به مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی معروف است. در چنین شرایطی، موجود تراریخته حاصل با صرف هزینههای زیاد، استفاده از ابزارهای مولکولی مختلف و انجام آزمایشات بسیار دقیق و پیچیده، دارای یک صفت جدید میشود که در فنوتیپ او بروز خواهد کرد. اهداف ژنتیک نوین بسیار گسترده است و از جمله آنها میتوان به درمان بیماریهای مختلف ژنتیکی و حتی سرطان اشاره کرد. راه پیشروی این علم بسیار روشن است و هر روز اطلاعات جدیدی در زمینههای مختلف آن به ثبت میرسد. برای موفقیت در این رشته، تسلط بر اصول و قواعد اولیه این علم کاملاً ضروری است. کتاب حاضر به توضیح جامع هر یک از سه بخش مختلف علم ژنتیک در فصلهای متعدد پرداخته است. در هر فصل و پس از توضیح هر یک از مباحث، با ارائه مثال و پاسخ تشریحی سعی در تفهیم هرچه بهتر مطلب نموده است. همچنین، در انتهای هر فصل سؤالات طبقهبندی شده در آزمونهای سراسری و آزاد به همراه پاسخهای تشریحی آنها باعث شده که مهمترین مطالب دوباره مرور شوند. سپس،
آزمونی جدید متناسب با مهمترین مطالب هر فصل طراحی شده و کلید سؤالات در انتهای کتاب در اختیار خواننده گذاشته شده است.
لازم به ذکر است که پاسخگویی به سؤالات سراسری تا سال 90 را خانم سارا طالب گلستانی بهعهده داشتهاند.
در انتهای کتاب، سؤالات آزمونهای کارشناسی ارشد و دکتری 1399ـ1395 با پاسخ کاملاً تشریحی آنها و 3 مرحله آزمون خودسنجی در
سطوح C (ساده)، B (متوسط) و A (سخت) ارائه شده است. پاسخ این 3 مرحله آزمون خودسنجی را میتوانید در سایت www.modaresanesharif.ac.ir مشاهده نمایید.
ضمن آرزوی توفیق روزافزون برای تمامی علاقهمندان به علم زیستشناسی، موفقیت آنها را در آزمونهای علمی از خداوند منان خواستاریم.
در پایان، از مدیریت محترم انتشارات مدرسان شریف که رهنمودهای ایشان باعث ارتقای سطح کتاب شده است قدردانی مینماییم.
همچنین از واحد تألیف و تایپ انتشارات مدرسان شریف که در هرچه بهتر شدن این کتاب از هیچ کوششی دریغ نورزیدند کمال تشکر را داریم.
یقیناً هر اثری توأم با خطایی است؛ لذا از تمامی صاحبنظران و دانشجویان تقاضا داریم هرگونه اشکالی را به آدرس ایمیل Entesharat@modaresanesharif.ac.ir ارسال کنند و یا با شماره تلفن 61099 ـ 021 (روابط عمومی انتشارات مدرسان شریف) تماس حاصل نمایند.